Ársskýrsla lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu 2019

Misvel gekk að hafa hendur í hári þjófanna, en þar gerðu  upplýsingar frá almenningi oft gæfumuninn. Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu bárust ótal tilkynningar um grunsamlegar mannaferðir á árinu, stundum margar á dag, og oftar en ekki komu þær henni á sporið. Það er líka segin saga að þegar tekst að upplýsa eitt innbrot leiðir það oft til þess að önnur eru upplýst í framhaldinu. Rannsóknir málanna voru í forgangi hjá embættinu eins og ávallt þegar um er að ræða innbrot á heimili. Innbrot í ökutæki voru litlu færri, en þau voru um þriðjungur allra innbrota. Embættið hefur ítrekað minnt umráðamenn ökutækja á að hafa ekki verðmæti í augsýn því ætla má að það auki líkur á innbroti. Þessu vilja margir gleyma og það getur boðið hættunni heim eins og dæmin sanna. Innbrot í fyrirtæki og verslanir voru líka fjölmörg, eða um 200. Þá urðu ýmsar stofnanir einnig fyrir barðinu á innbrotsþjófum, sem leita víða fanga og svífast einskis. Mikill tími lögreglumanna fór í að leysa málin og ekki síður að koma aftur í réttar hendur öllu því þýfi sem var haldlagt á árinu.

Ótal hnuplmál komu líka á borð Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu, en tilkynningarnar um þau bárust jafnt og þétt yfir árið. Þjófarnir voru af ýmsu sauðahúsi og sumir komnir langt að, en það er ekki lengur nýmæli að erlendir brotamenn komi við sögu hjá lögreglu. Þjófnaðarbrotin í umdæminu voru annars um 4.000, en fjöldi þeirra sveiflaðist nokkuð eftir mánuðum. Færri brot voru tilkynnt í ársbyrjun, en frá mars til júlí voru þau áberandi fleiri. Aftur fjölgaði þjófnaðarbrotum á tímabilinu frá ágúst til október, en í hverjum þessara mánaða voru tilkynnt vel yfir 400 brot. Þeim fækkaði svo aftur í árslok, en voru þá samt að meðaltali fleiri en brotin í ársbyrjun. Því má með réttu segja að seinni hluti ársins hafi verið verri en sá fyrri hvað þetta varðar. Þegar litið var til tiltekinna brota mátti m.a. sjá að framin voru 100 eða fleiri innbrot að meðaltali í ágúst, september og október. Þau voru reyndar litlu færri í nóvember og desember, en jafnan 70-80 aðra mánuði ársins að mars undanskildum. Þá voru innbrotin innan við 70.

Af öðrum þjófnaðarbrotum má nefna að tilkynningar um símaþjófnaði voru áfram margar, en frá miðju sumri og til ársloka komu þær svo gott sem daglega á borð lögreglunnar. Sama mátti segja um reiðhjólaþjófnaði, en reiðhjólum var stolið víða í umdæminu. Rétt eins og fyrri ár fór tilkynningum um reiðhjólaþjófnaði að fjölga mjög mikið þegar leið á vorið og voru orðnar fjölmargar áður en sumarið var úti. Lætur nærri að tilkynningar um stolin reiðhjól á höfuðborgarsvæðinu frá apríl til september hafi samtals verið um 400. Sum hjólanna komu í vörslu lögreglu og voru þau auglýst á Pinterest, líkt og aðrir óskilamunir. Á síðunni eru ótal myndir af hlutum sem hafa ratað í hendur lögreglu, oft í tengslum við rannsóknir hennar á innbrotum og þjófnuðum, og kennir þar ýmissa grasa. Þar er einnig að finna síma, skartgripi, lykla, gleraugu og veski svo fátt eitt sé nefnt.

Verkfæri freistuðu líka þjófa en snemma árs voru tveir menn handteknir í Kópavogi eftir að brotist var inn í nýbyggingu í bænum. Á vettvangi voru bæði skóför og hjólför og það nægði lögreglunni til að komast á slóð þjófanna. Mennirnir voru sakleysið uppmálið við afskiptin, en í bíl þeirra fannst þýfið úr innbrotinu, mest megnis verkfæri. Þeir voru færðir á lögreglustöð og þar losnaði um málbeinið, en við yfirheyrslu játuðu báðir mennirnir sök. Í sama bæjarfélagi, skömmu fyrir áramót, lagði lögreglan hald á töluvert af þýfi úr nokkrum þjófnaðarmálum, m.a. verkfæri. Upphaf málsins var rannsókn embættisins á þjófnaði á flugeldum, sem tókst að endurheimta, en við húsleitir vegna málsins fundust fleiri illa fengnir hlutir. Nokkur vinna fór í að koma þeim í réttar hendur, en það er alltaf jafn ánægjulegt þegar tekst að koma stolnum munum aftur til réttmætra eigenda þeirra.

Þau voru reyndar óvenju mörg árið 2018, en fjöldi málanna árið 2019 var svipaður og árin þar á undan. Ránin voru oft keimlík, en lögreglan upplýsti eitt þeirra snemma í september. Þá var starfsmanni í fyrirtæki í miðborginni ógnað og hótað með grófum hætti áður en ræninginn komst undan með fenginn. Sá síðarnefndi, karlmaður um þrítugt, var handtekinn nokkru síðar og játaði verknaðinn við yfirheyrslu. Starfsmanninum í fyrirtækinu var eðlilega mjög brugðið, en hann brást hárrétt við í afar erfiðum aðstæðum. Sporleitarhundur var kallaður út við leitina að ræningjanum, en jafnframt var notast við myndefni úr eftirlitsmyndavélum til að hafa uppi á kauða. Um mitt ár var annað rán til rannsóknar og ekki síður ófyrirleitið. Þá var manni í austurborginni ógnað með skotvopni og hann rændur verðmætum. Brugðist var skjótt við enda málið mjög alvarlegt. Framkvæmdar voru húsleitir og fjórir menn handteknir, en einn þeirra, karlmaður á þrítugsaldri, var úrskurðaður í nokkurra vikna gæsluvarðhald. Skotvopnið reyndist vera eftirlíking af skammbyssu. Snemma hausts var annar ræningi, karlmaður á fertugsaldri, handtekinn í austurborginni, en sá hafði ráðist með ofbeldi á eldri borgara og tekið af honum bifreið og ekið á brott. Ræninginn, sem var úrskurðaður í nokkurra vikna gæsluvarðhald, reyndist hafa fleiri brot á samviskunni eins og kom fram við rannsókn málsins.

Þótt ránum hafi fækkað verulega frá 2018 til 2019 fjölgaði auðgunarbrotum heldur á milli ára. Rán hafa jafnan verið lítill hluti þeirra, en þar hafa fjársvikamálin hins vegar vegið miklu þyngra. Þau voru hátt í 500 og fjölgaði frá árinu á undan. Fjárdráttarmálum fjölgaði einnig, en voru þó fá í samanburði við fjársvikin, sem eiga sér stað með ýmsum hætti. Þar koma m.a. netglæpir við sögu, en þeir virðast bara aukast með árunum. Þetta er þróun sem á ekki bara við um Ísland heldur heiminn allan. Á haustdögum vakti embættið athygli á skýrslu Europol um vandann, en í henni mátti lesa að netglæpir voru orðnir hnitmiðaðri og alvarlegri en áður. Þetta kom Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu ekki á óvart enda hafði tilkynningum um netglæpi fjölgað. Raunar hafði embættið þegar brugðist við, en um allnokkurt skeið hefur ítrekað mátt sjá viðvaranir í miðlum þess. Þar hefur t.d. verið varað við allskonar gylliboðum, sem ganga út á það eitt að hafa fé af fólki. Sömuleiðis að deila ekki viðkvæmum upplýsingum til annarra. Það gildir líka þegar PIN-númer eru slegin inn, en góð regla er að geyma ekki upplýsingar um PIN-númer með greiðslukortum. Seinni hluta ársins voru þrír þrjótar handteknir, en þeir höfðu einmitt náð að komist yfir slíkar upplýsingar og taka út peninga af reikningum viðkomandi. Almennt hefur verið töluverð umræða um netöryggi enda nauðsynleg. Alltaf eru einhverjir sem falla í gildruna og því er viðbúið að varnaðarorðin um hætturnar á netinu og annars staðar verði áfram á lofti.

Um mitt sumar barst talsvert af tilkynningum um fólk sem hafði verið blekkt til að senda peninga til fjárfestingafyrirtækja, sem síðan reyndust öll vera svikamyllur. Þeir sem að þessu stóðu notuðu gjarnan myndir af þekktum einstaklingum, að sjálfsögðu í mikilli óþökk og fullkomnu heimildarleysi hinna sömu, til að lokka til sín viðskiptavini. Slíkar auglýsingar voru áberandi á samfélagsmiðlum, ekki síst fésbókinni. Í einhverjum tilvikum komust svikahrapparnir líka yfir greiðslukortaupplýsingar og notuðu þær til úttekta. Tilvik um fölsuð fyrirmæli voru líka til rannsóknar, en um var að ræða tölvupósta til fyrirtækja þar sem óprúttnum aðilum tókst að beina greiðslum frá fyrirtækjunum á aðra reikinga en ætlað var. Af þessu má sjá að margt er að varast og er þó ekki allt upptalið.

Hugmyndaflugi svikahrappanna voru engin takmörk sett, en á fyrri hluta ársins reyndu þeir að sigla undir fölsku flaggi CIA og Microsoft. Bandaríska leyniþjónustan var þá sögð vera að rannsaka barnaníð og sendi tölvupósta, en tilgangur póstanna var að vekja ugg og fá fólk til að reiða fram peninga. Allt var þetta uppspuni, rétt eins og þvælan sem óprúttnir aðilar þóttust bjóða við úrlausnir tölvuvandamála í nafni tölvurisans. Aðstoðin var boðin símleiðis, en tilgangur hennar var einvörðungu að komast yfir viðkvæmar upplýsingar og misnota þær í framhaldinu. Vert er líka að nefna tölvupósta þar sem sendandinn kvaðst hafa náð myndefni af viðtakandanum við að skoða klámsíður á netinu. Með fylgdi hótun um að myndefninu yrði dreift ef ekki bærist greiðsla, helst í formi rafmyntar, innan tiltekins tíma. Þetta var enn ein blekkingin og lögreglan bað þá sem fyrir þessu urðu að halda einfaldlega ró sinni.

Rétt innan við 1.000 töldust minni háttar, en tæplega 200 voru meiri háttar líkamsárásir. Fjöldi  ofbeldisbrota í umdæminu hefur verið nokkuð svipaður undanfarin ár, en þau voru samt ívíð færri árið 2019 en árið á undan. Fækkunin var þó ekki mikil og raunar eru það ákveðin vonbrigði að ekki dragi úr líkamsárásum svo neinu nemi. Til að svo megi verða þarf að grípa til aðgerða og það hefur verið gert að ákveðnu marki. Þar má sérstaklega nefna fjölgun öryggismyndavéla og áhersla á aukið viðbragð og sýnileika lögreglunnar. Þær aðgerðir hafa beinst að miðborginni sérstaklega enda eru líkamsárásir fylgifiskur skemmtanalífsins, því miður. Fjöldi meiri háttar líkamsárása (218. gr. alm. hegningarlaga) var annars svo gott sem óbreyttur á milli ára, en minni háttar líkamsárásum fækkaði lítillega. Árásirnar áttu sér stað víða á höfuðborgarsvæðinu og voru ekki síður alvarlegar en þær sem tilkynnt var um í miðborginni. Vandinn er því víðtækur og er ekki einvörðungu bundinn við eitt hverfi, fjarri því. Og þótt líkamsárásir væru gjarnan fleiri um helgar heldur en virka daga voru engir dagar undanskildir í þeim efnum.

Fjölmörg ofbeldisbrot voru því til rannsóknar hjá Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu í hverjum mánuði, oft meira en 100 líkamsárásir. Ágúst, september og nóvember voru verstu mánuðirnir hvað þetta varðar, en þá voru málin í kringum 120. Líkamsárásir voru færri á fyrri helmingi ársins í samanburði við þann seinni, en þá voru nokkrir mánuðir þar sem málafjöldinn var undir 100. Oftast var tilkynnt um meiri háttar líkamsárásir í ágúst, næstum daglega, en sjaldnast í október þegar málin voru færri en 10. Minni háttar líkamsárásir voru hins vegar flestar í september, tæplega 100, en fæstar í febrúar, rúmlega 60. Ekkert morð var framið í umdæminu árið 2019 og telst það jafnan til góðra tíðinda, en þetta var í fimmta sinn á starfstíma embættisins sem svo háttar til innan ársins og er mikilvægt að halda því til haga. Oft mátti reyndar litlu muna að illa færi, en hending getur ráðið um afleiðingar hnefahöggs eða hnífstungu. Að því leytinu hefði árið getað verið verra, en eftir stendur þó að margir brotaþolar hlutu alvarlega áverka eftir að á þá var ráðist.

Eins og áður sagði voru margar, alvarlegar líkamsárásir tilkynntar til lögreglunnar í ágúst. Ein þeirra átti sér stað snemma í mánuðinum, en þá var ráðist á karlmann á þrítugsaldri í Kópavogi og hann stunginn nokkrum sinnum með hnífi í bæði líkama og andlit. Árásin var ofsafengin, en brotaþoli var einnig sleginn með hnefa og/eða barefli í höfuðið. Talið er að þolandi og gerandi hafi verið farþegar í bifreið og þar hafi árásin hafist, en ummerki um átök var einnig að finna utan hennar. Árásarmaðurinn flúði af vettvangi, en var handtekinn skömmu síðar annars staðar í bæjarfélaginu. Ökumaður bifreiðarinnar ók brotaþola á slysadeild, en hann mun ekki hafa séð átök mannanna. Nokkur vitni voru hins vegar að annarri líkamsárás í Kópavogi í ársbyrjun, en þá stakk átján ára piltur jafnaldra sinn með garðklippum. Piltarnir voru saman við vinnu þegar árásin varð, en þeim hafði sinnast út af einhverju og snöggreiddist þá árásarmaðurinn með fyrrgreindum afleiðingum.

Snemma hausts kom lögreglan tæplega tvítugum karlmanni til aðstoðar í Heiðmörk, en sá var illa áttaður eftir að hafi orðið fyrir líkamsárás. Árásarmennirnir voru á bak og burt, en brotaþoli sagðist hafa verið gabbaður upp í bíl þeirra í Reykjavík og síðan óku misindismennirnir með hann í Heiðmörk. Þar mátti maðurinn þola barsmíðar þar sem kylfu var beitt, auk þess sem hann fékk piparúða í augun. Maðurinn var fluttur á slysadeild og um leið hófst leit lögreglunnar að árásarmönnunum. Fljótlega beindist grunar að þremur ungum mönnum og voru þeir handteknir hver á eftir öðrum. Um svipað leyti ársins var lögreglan svo kölluð að fjölbýlishúsi í umdæminu þar sem konu á fertugsaldri var haldið í gíslingu og gengið í skrokk á henni. Árásarmaðurinn var handtekinn á staðnum, en hann þekkti konuna lítið sem ekki neitt. Maðurinn hafði sagst vera hjálparvana og ætlaði konan að koma honum til aðstoðar, en kauði reyndist þá vera úlfur í sauðagæru.

Sú vinna hefur skilað sér, en henni var enn fremur ætlað að tryggja gæði rannsókna og hefur það gengið eftir. Samhliða er sérhæfð kærumóttaka hjá embættinu vegna kynferðisbrota og hefur það sömuleiðis gefist vel, en þar er veitt meiri þjónusta en áður. Tilkynningum um kynferðisbrot fjölgaði annars nokkuð á milli ára, en þar réði mestu að töluvert var tilkynnt um kynferðislega áreitni og vændiskaup. Eins og áður var fjöldi kynferðisbrota til rannsóknar hjá Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu, m.a. á annað hundrað nauðganir. Engu að síður voru mun færri nauðganir tilkynntar til lögreglu en árið á undan. Sama var að segja um kynferðisbrot gegn börnum, þeim fækkaði verulega á milli ára.

Vændismálum fjölgaði hins vegar á sama tímabili enda lagði embættið aukinn kraft í rannsóknir mála er snúa að skipulagðri brotastarfsemi. Mansal og vændi eru einmitt ein birtingamynd þess, en í maí og júní voru t.d. vændismálin samanlagt um 40. Áherslan á málaflokkinn var tilkomin vegna aukins svigrúms með mannafla og tíma lögreglunnar og tölurnar endurspegluðu það. Athygli vakti að 94% þeirra sem voru staðnir að verki við vændiskaup þarna snemma sumars voru íslenskir karlmenn, en meðalaldur þeirra var 41 ár. Þeir sem stunduðu vændið voru mest megnis erlendar konur, en sumar þeirra virtust koma hingað ítrekað þessara erinda.

Mörg kynferðisbrotanna sem voru til meðferðar hjá Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu voru eðlilega til umfjöllunar í fjölmiðlum og oft var fólk slegið óhug. Það átti ekki síst við á haustmánuðum, en í byrjun september var lögreglan kölluð að grunnskóla í Reykjavík þar sem tilkynnt var um karlmann á þrítugsaldri sem hafði brotið gegn nemanda í skólanum. Um hálfum mánuði síðar var annar karlmaður, nokkru eldri, handtekinn í menntastofnun á háskólastigi annars staðar í borginni. Brot hans voru ekki síður ógeðfelld, en nokkrir nemendur þar urðu fyrir barðinu á manninum. Hálfgerð ringulreið ríkti í skólanum þegar lögreglan kom á vettvang enda margir nemendanna í uppnámi. Í mánuðinum á eftir var svo karlmaður á fertugsaldri úrskurðaður í gæsluvarðhald vegna grunsemda um að hafa brotið á unglingsstúlku í heimahúsi í Mosfellsbæ. Og í sama mánuði var annar karlmaður á svipuðum aldri handtekinn eftir að hafi barið og nauðgað konu í vesturbæ Reykjavíkur. Hann var einnig úrskurðaður í gæsluvarðhald og síðan dæmdur í héraðsdómi í fimm ára fangelsi fyrir verknaðinn.

Ekkert lát var heldur á tilkynningum um heimilisofbeldi, en þær voru rúmlega 700 árið 2019. Á meðal úrræða fyrir brotaþola er að fara í Bjarkarhlíð, sem er miðstöð fyrir þolendur ofbeldis, og fá aðstoð og ráðgjöf. Þangað komu rúmlega 550 manns í fyrsta viðtal á árinu, en í Bjarkarhlíð eru starfsmenn frá ýmsum stofnunum og félagasamtökum, auk fulltrúa lögreglu en til hans kom meira en fimmtungur allra þeirra brotaþola sem heimsóttu miðstöðina. Með heimilisofbeldi er átt við ofbeldi milli skyldra aðila, en oft eru þetta ljótustu málin, ef svo má að orði komast, sem koma á borð lögreglunnar. Eitt þessara mála var til rannsóknar hjá embættinu seinni hlutann í október, en þá var karlmaður um tvítugt handtekinn eftir að hafa gengið í skrokk á fyrrverandi kærustu. Árásin var hrottaleg og hlaut konan margvíslega áverka, en hún mun áður hafa þurft að þola barsmíðar af hendi mannsins. Þar á undan hafði árásarmaðurinn átt aðra kærustu og mátti hún búa við slíkt hið sama.

Fíkniefnamál og peningaþvætti heyra þar undir, en enginn skortur var á slíkum málum árið 2019. Rannsóknir þeirra taka jafnan töluverðan tíma enda málin oft umfangsmikil. Eitt slíkt var til rannsóknar um mitt ár og sátu fjórir karlmenn um tíma í gæsluvarðhaldi vegna þessa. Málið snéri m.a. að framleiðslu fíkniefna og peningaþvætti, en ráðist var í níu húsleitir í þágu rannsóknarinnar. Alls voru sjö handteknir í tengslum við málið og því var um mjög viðamiklar aðgerðir að ræða. Lagt var hald á verulegt magn af amfetamíni, auk marijúana. Þá tók lögreglan enn fremur í sína vörslu ógrynni af búnaði og lagði hald á fjármuni, sem grunur lék á að væru tilkomnir vegna fíkniefnasölu. Um svipað leyti ársins var annað mál til rannsóknar þar sem einnig var um að ræða fíkniefni og peningaþvætti. Þrír voru handteknir í þágu rannsóknarinnar og úrskurðaðir í gæsluvarðhald, en lagt var hald á um 3 kg af amfetamíni, auk kókaíns og e-taflna. Vegna málsins voru kyrrsettar eignir, en grunur var um að tilurð þeirra mætti rekja til ágóða af brotastarfsemi.

Við rannsóknir á skipulagðri brotastarfsemi, rétt eins og í öðrum málum, eiga lögregluliðin í landinu með sér mjög gott samstarf. Fleiri koma líka að þegar svo ber undir, t.d. tollyfirvöld, en í júlí voru tveir handteknir í umfangsmiklum aðgerðum lögregluliðanna á höfuðborgarsvæðinu og Suðurnesjum og tollyfirvalda gegn innflutningi og sölu á ólöglegum lyfjum og sterum. Lagt var hald á 1.100 ambúlur og 11.565 steratöflur, en málið var hluti af aðgerðum sem tengdust Europol og stóðu yfir frá miðjum janúar og fram í byrjun maí. Um var að ræða sendingar sem reynt var að smygla til landsins með flugi og í pósti, en alls voru þetta ellefu tilvik. Snemma árs unnu líka lögregluliðin á höfuðborgarsvæðinu og Suðurnesjum að rannsókn umfangsmikils fíkniefnamáls, sem teygði anga sína aftur til ársins 2017. Málið sneri að sjö tilvikum á árunum 2017 og 2018 þar sem kókaín var flutt til Íslands með farþegaflugi um Keflavíkur- og Reykjavíkurflugvöll, auk innflutnings með póstsendingum. Samtals var um 3 kg af kókaíni að ræða, en rannsóknin varðaði einnig peningaþvætti.Tveir karlmenn voru úrskurðaðir í gæsluvarðhald vegna málsins, en athygli vakti að annar þeirra, meintur höfuðpaur, var handtekinn á Litla-Hrauni þar sem hann var að afplána dóm.

Fíkniefnabrotum hjá embættinu fækkaði annars á milli ára, en árið 2019 voru þau um 1.400. Flest þeirra vörðuðu vörslu og meðferð ávana- og fíkniefna, eða tæplega 1.100. Málum vegna flutnings fíkniefna milli landa fækkaði hlutfallslega mest, en þau voru rúmlega 70. Þegar kom að málum um framleiðslu fíkniefna voru þau ámóta mörg á milli ára, en málum sem snéru að sölu og dreifingu fíkniefna fjölgaði hins vegar frá árinu á undan og voru í kringum 160 árið 2019. Sveiflur hafa verið í málaflokknum, einkanlega hvað varðar haldlagningu fíkniefna og þess sáust merki. Lagt var hald á tæplega 27 kg af marijúana, sem er töluvert minna en árið 2018. Það var reyndar algjört metár í haldlagningu á marijúana og ágætt að hafa það í huga. Töluvert minna var líka haldlagt af kókaíni í samanburði við árið á undan, en þessu var hins vegar alveg öfugt farið þegar amfetamín var annars vegar. Tæplega 16 kg af amfetamíni voru haldlögð af Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu árið 2019. Af öðrum fíkniefnum sem voru tekin í vörslu lögreglu má nefna hass, metamfetamín, e-töflur og LSD.

Á því varð engin undantekning árið 2019, en engu að síður gekk umferðin ágætlega fyrir sig í umdæminu. Vissulega voru tafir hér og þar, gjarnan viðbúnar eins og á háannatíma virka daga bæði á morgnana og síðdegis. Umferðartafir voru líka tilkomnar vegna árlegra framkvæmda og/eða viðgerða á akbrautum og mæltist það misjafnlega fyrir. Þar hjálpaði ekki til þegar áætlaður tími framkvæmda stóðst ekki og þær drógust á langinn. Þetta var sérstaklega bagalegt á fjölförnum götum ef uppgefinn tími stóðst ekki með þeim afleiðingum að enn meiri tafir urðu á háannatíma. Þá var langlundargeð ökumanna ekki mikið. Opinberar heimsóknir settu líka mark sitt á umferðina, en í einhver skipti þurfti að loka götum tímabundið á meðan fyrirmenni fóru þar um. Lítill skilningur virtist ríkja á þeim aðgerðum og margir ökumenn höfðu samband við lögreglu og töldu þær vera með öllu óþarfar. Þótt lokanir hafi alla jafnan verið tilkynntar fyrirfram á það ekki við þegar slys verða. Þá þarf að loka fyrirvaralaust, oftast í stutta stund, og mætti ætla að allir hefðu á því skilning. Svo er þó ekki, alltaf eru einhverjir ökumenn sem þurfa að troða sér framhjá lokunum, líka þegar um vettvang slyss er að ræða.

Umferðarslysin á höfuðborgarsvæðinu voru annars mörg, en í þeim slösuðust um 500 manns og sumir alvarlega. Að meðaltali varð eitt umferðarslys alla daga ársins, en umferðaróhöppin voru margfalt fleiri með tilheyrandi eignatjóni. Árekstrarnir áttu sér stað víðs vegar í umdæminu, en sumar götur komu þá oftar við sögu en aðrar í slysaskráningunni. Miklabraut var áfram efst á blaði enda þúsundir ökutækja sem um hana fara á hverjum sólarhring. Tvenn gatnamót má nefna þar sérstaklega, eða við Kringlumýrarbraut og Grensásveg. Slys og óhöpp í umferðinni voru áberandi á morgnana, eða á milli kl. 8 og 9, og svo aftur eftir hádegi og fram til kl. 18 síðdegis. Hér er vísað til upplýsinga frá Samgöngustofu, en Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu hefur enn fremur um alllangt skeið birt vikulegar samantektir um umferðarslys í umdæminu. Þær er að finna á lögregluvefnum og er það áhugaverð lesning. Þar er jafnframt getið um aðdraganda og orsakar slysanna, sem eru vitaskuld margvíslegar.

Akstur krefst athygli og einbeitingar, en ef það skortir getur farið illa. Aðgát og tillitssemi verður líka að vera til staðar, en æði oft fer ansi lítið fyrir því síðarnefnda. Um það er mörg dæmi, en snemma árs sektaði lögreglan ökumann sem, allt í senn, hindraði umferð gangandi vegfarenda um gangstétt, göngustíg og gangbraut þegar hann lagði ökutæki sína ólöglega einn daginn. Sá fékk 10 þúsund kr. sekt og þótti mörgum það vel sloppið. Sektir og viðurlög við umferðarlagabrotum höfðu þó hækkað mikið árið á undan, en það virtist ekki bíta á alla. Á árinu voru líka gerðar breytingar sem vöfðust fyrir ökumönnum, a.m.k. til að byrja með. Þar verður að nefna breytta akstursstefnu bíla um Laugaveg, sem ráðist var í snemma sumars, en þá varð heimilt að aka götuna til austurs frá Klapparstíg upp að Frakkastíg. Óhætt er að segja að þetta hafi valdið nokkrum vandræðum framan af. Eins áttu ökumenn erfitt með að átta sig á breyttum hámarkshraða á hluta Hringbrautar í Reykjavík, sem lækkaði í 40 úr 50. Um var að ræða vegkaflann á milli Sæmundargötu og Ánanausta, en við hraðamælingar eftir breytinguna var eiginlega engan mun að sjá fyrst um sinn. Brotahlutfallið var áfram hátt og meðalhraði hinna brotlegu var það sömuleiðis.

Einhverjir þeirra voru jafnframt sviptir ökuleyfi ef hraðinn var slíkur. Fyrir grófustu hraðakstursbrotin er gefin út ákæra, en slík mál koma upp reglulega. Sérstakur myndavélabíll embættisins var drjúgur sem fyrr, en hann myndaði tæplega 9.000 brot. Hann var á ferðinni flesta daga ársins og gjarnan í íbúðahverfum í umdæminu, ekki síst við grunnskóla. Myndavélabíllinn var þó notaður mjög víða, en gagnsemi hans í gegnum árin er ótvíræð. Þess má geta að embættið fékk nýjan myndavélabíl á árinu, en sá gamli hafði þjónað Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu í níu ár. Nýi bíllinn er sá þriðji á starfstíma embættisins, frá sameiningu lögregluliðanna árið 2007, en sektargreiðslur sem ökumenn hafa innt af hendi vegna þessa eftirlits á umræddu tímabili, framreiknað, má telja í fáeinum milljörðum. Rétt er taka fram að sektargreiðslur fyrir umferðarlagabrot, sem og önnur brot, renna í ríkissjóð, en ekki til lögreglunnar eins og sumir halda. Fjölda hraðakstursbrota í umdæminu mátti líka rekja til hraðamyndavéla á stofnbrautum í Reykjavík, þ.e. á Sæbraut og Hringbraut. Sama átti við um hraðamyndavélar Vegagerðarinnar á Vesturlandsvegi á Kjalarnesi og í Hvalfjarðargöngum, en hátt í 9.000 brot voru mynduð í þessum hraðamyndavélum í útjaðri höfuðborgarsvæðisins. Þar var brotahlutfallið þó lágt, líkt og á fyrrnefndum stofnbrautum. Eins og áður var getið gekk umferðin almennt vel í umdæminu, en ánægjulegustu tíðindi ársins voru vafalaust þau að ekkert banaslys varð í umferðinni á höfuðborgarsvæðinu árið 2019. Það var mikill viðsnúningur frá árinu á undan, en þá létust sex í umferðarslysum.

Þótt hraðakstursbrotin hafi verið fyrirferðarmikil komu líka mörg önnur umferðarlagabrot á borð Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu. Um 1.900 voru teknir fyrir fíkniefnaakstur og tæplega 1.200 fyrir ölvunarakstur. Brotunum hefur fjölgað verulega undanfarin ár, sérstaklega fíkniefnaakstur. Fyrir nokkrum árum voru alltaf fleiri teknir fyrir að aka undir áhrifum áfengis heldur en fíkniefna, en það snerist við árið 2014 og hefur haldist síðan. Að aka undir áhrifum áfengis og/eða fíkniefna er ólíðandi með öllu, en embættið hefur lagt mikla áherslu á að stöðva þessa ökumenn og heldur daglega úti slíku eftirliti. Sama má segja um lyfjaakstur, en afleiðingar þess geta sömuleiðis verið skelfilegar. Sumir fyrrnefndra ökumanna voru stöðvaðir í umdæminu oftar en einu sinni, en það átti líka við um þá 1.250 sem voru teknir í akstri þrátt yfir að hafa þegar verið sviptir ökuleyfi. Einhverjir gerðu þetta ítrekað og létu sér ekki segjast. Um 750 ökumönnum var líka gert að hætta akstri, en þeir höfðu aldrei öðlast ökuréttindi.

Um 800 ökumenn voru staðnir að því að aka gegn rauðu ljósi á höfuðborgarsvæðinu árið 2019 og fjölgaði mjög mikið í þeim hópi á milli ára. Stöðubrotum fækkaði hins vegar á sama tímabili og voru um 4.000. Þá ber að nefna að afskipti voru höfð af 2.200 ökutækjum sem voru ýmist ótryggð og/eða óskoðuð, en þeim málum fækkaði aðeins frá árinu á undan. Loks verður að nefna þann hættulega ósið ökumanna að tala í síma á meðan á akstri stendur, en um 1.200 ökuþórar voru teknir fyrir það lögbrot að tala í síma án handfrjáls búnaðar. Sektir fyrir þá háttsemi voru hækkaðar margfalt vorið 2018, eða úr 5 í 40 þúsund. Sama ár fjölgaði þeim verulega sem voru teknir fyrir þessu iðju og sú þróun hélt áfram árið 2019. Margir virðast því láta sig sektir litlu varða.

Það var ekki síst yfir sumarmánuðina og fram á haust, sem opinberar heimsóknir voru áberandi. Úr hópi fyrirmenna sem þá heimsóttu íslenska ráðamenn voru framkvæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins, forseti Þýskalands, varaforseti kínverska Alþýðuþingsins, kanslari Þýskalands, forsætisráðherrar Norðurlandanna, varaforseti Bandaríkjanna og forseti Indlands. Mikið mæddi á Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu við komu gestanna, bæði á meðan á þeim stóð og ekki síður í aðdragandanum, en skipulagning slíkra viðburða krefst mikillar vinnu. Þar er að mörgu að hyggja, ekki síst er lýtur að umferðarmálum. Einhverjar tafir voru því óhjákvæmilegar suma daga og í ákveðnum tilvikum þurfti hreinlega að lokum götum, jafnvel klukkutímum saman. Flestir sýndu þessu skilning, en þó voru margir óánægðir og létu vel í sér heyra eins og við mátti búast. Opinberu heimsóknirnar voru misjafnar að umfangi, en heimsókn Mike Pence, varaforseta Bandaríkjanna, sló þó öll met. Þá var viðbúnaðurinn slíkur að annað eins hafði ekki sést hérlendis í langan tíma.

Viðhöfð var ströng öryggisgæsla í lofti, á láði og legi, en varaforsetinn kom með flugvél sinni til Keflavíkur og lenti þar um hádegisbil. Hann fékk lögreglufylgd þaðan og að Höfða í Reykjavík og aftur sömu leið að fundinum loknum. Á annað hundrað lögreglumenn frá embættinu stóðu vaktina þennan eftirminnilegan dag, en þeirra hlutverk sneri m.a. að umferðarmálum og svokallaðri ytri gæslu. Þyrla sveimaði yfir borginni á meðan á fundinum stóð og eftirlitsbátur var á siglingu við strandlengjuna, norðan Sæbrautar. Þegar fundinum lauk síðdegis önduðu margir léttar, bæði yfir því hversu vel gekk og eins að þá komst síðdegisumferðin aftur á rétt ról, en heimsóknina bar upp á virkum degi. Áður en varaforsetinn kom í Höfða handtók lögreglan tvo karlmenn á þrítugsaldri neðan við gatnamót Sæbrautar og Katrínartúns, en mennirnir höfðu kveikt í þjóðfána Bandaríkjanna. Þeir voru færðir á lögreglustöð, en sleppt eftir skýrslutöku. Um athæfið sögðust mennirnir hafa verið að lýsa yfir andstöðu sinni við skoðanir varaforsetans. Karlmaður á fertugsaldri var svo handtekinn að fundinum loknum í Höfða, en þá hafði verið opnað fyrir umferð í Borgartúni sem annars staðar. Maðurinn, sem var í annarlegu ástandi, hugðist þá leggja bifreið sinni í stæði gegnt Höfða og var trúlega lítt meðvitaður um atburðarás dagsins og þá staðreynd að fjöldi lögreglumanna var á svæðinu.

Lokanir gatna þennan dag voru víðtækar í nágrenni Höfða og átti það m.a. við um Sæbraut í marga klukkutíma. Sama gilti um Reykjanesbraut í gegnum umdæmið, en hún var þó einvörðungu lokuð á meðan varaforsetinn þurfti að komast leiðar sinnar. Á meðan fundinum stóð var í gildi tímabundið bann við drónaflugi á afmörkuðu svæðí, en það var gefið út í samræmi við reglugerð um starfrækslu  fjarstýrðra loftfara. Við framkvæmd aðgerða Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu naut hún liðsinnis ýmissa aðila enda þurfa margir að koma að svo stóru verkefni svo það geti gengið snurðulaust fyrir sig. Þess má geta að á fundardeginum í Höfða var boðað til mótmæla á Austurvelli vegna komu varaforsetans og fóru þau mjög friðsamlega fram.

Um var að ræða tilraunaverkefni til eins árs, en það tók m.a. til barnaverndarmála, heimilisofbeldis og forvarnastarfs. Embættið lagði til lögreglumann og hafði hann aðsetur í Ráðhúsi Hafnarfjarðar, en verkefnið fékk úthlutað 3 m.kr. styrk úr Lýðheilsusjóði í mars. Undirbúningur stóð yfir um hríð, en reynslan sýndi að þverfaglegt samstarf væri líklegra til árangurs. Horft var jafnframt til þess að unnið yrði að afbrotavörnum í víðu samhengi, að fulltrúi lögreglunnar og starfsmenn sveitarfélagsins, sem hefðu með málefni barna og ungmenna að gera, ættu með sér nána samvinnu. Allt þetta gekk eftir og samstarfið heppnaðist eins og best verður á kosið. Sérstakur bakhópur var settur á laggirnar og studdi hann dyggilega við verkefnið og lagði línurnar fyrir starfið, en í honum sátu fulltrúar frá bæði Hafnarfjarðarbæ og lögreglunni. Embættið kom einnig á fót starfshópi, sem var ætlað að miða að því að gera verkferla þess skilvirkari í málum tengdum börnum og ungmennum.

Verkefnin reyndust vera mörg og margvísleg, en bakhópurinn fékk t.d. það hlutverk að sporna gegn því að börn leiddust út í notkun vímuefna. Það er ærið verkefni eins og allir vita og verður ekki unnið á einum degi. Einnig að þróa forvarnarstarf til lengri tíma og að samræma verklag skólanna í bænum þegar afbrot ættu sér stað á skólatíma. Með því átti að tryggja að allir nytu sömu þjónustu lögreglunnar þegar svo bar undir. Verkefnalistinn var langur, en strax var ljóst að mikil þörf var á samstarfi embættisins og Hafnarfjarðarbæjar á þessu sviði. Á tímabilinu vann fulltrúi lögreglunnar með mörgum aðilum innan sveitarfélagsins, ekki síst með starfsmönnum barnaverndar og voru þeir mjög ánægðir með fyrirkomulagið. Nefnt var að lögregluskýrslur, varðandi barnaverndarmál og heimilisofbeldi,  bærust fyrr en áður og því væri hægt að bregðast fyrr við og veita skjólstæðingunum betri þjónustu. Þá jókst upplýsingagjöf á milli aðila og var það sömuleiðis til mikilla bóta. Ráðgjöf og aðstoð af hálfu lögreglunnar í ýmsum málum varð fljótfengin enda boðleiðin stutt.

Samskipti við grunnskólana í bænum voru mikil, en þau fólust þó ekki í skipulagðri forvarnarfræðslu eins og lögreglan stóð fyrir hér í eina tíð. Fulltrúi lögreglunnar kom meira þegar í hann var kallað vegna mála sem komu upp og þurfti að taka á. Þar gat verið um að ræða ofbeldisbrot eða ítrekuð skemmdarverk. Þá var farið í skólastofurnar og rætt við nemendurna, en á árinu voru félagsmiðstöðvarnar líka heimsóttar og jafnvel leikskólar. Sömuleiðis var fundað með foreldrum um málin almennt og líka vegna tiltekinna mála. Þau gátu verið eins ólík og þau voru mörg, en einhver snéru að fötluðum einstaklingum sem höfðu orðið fyrir ofbeldi af einhverju tagi. Málefni innflytjenda komu líka á borð fulltrúa lögreglunnar í þessu samstarfs- og þróunarverkefni. Það sýndi líka fjölbreytta flóru verkefna sem við er að eiga hjá sveitarfélögunum í umdæminu, svona rétt eins og hjá lögreglunni sjálfri.

Eldurinn kom upp um miðja nótt og var mikill í vestari hluta hússins, en slökkvistarfið, sem stóð yfir klukkutímum saman, miðaði m.a. að því að koma í veg fyrir frekari útbreiðslu hans. Nokkur fyrirtæki tengd sjávarútvegi voru með starfsemi í húsinu, en rannsóknarstofa var í því miðju. Mikið tjón varð í brunanum, bæði á búnaði og öðru innandyra sem og húsinu sjálfu, en þak þess var fjarlægt að stórum hluta. Vinnuvél var notuð til að auðvelda slökkvistarf og fjarlægði hún brak á vettvangi. Það var lán í óláni að veðrið var með þokkalegasta móti í Hafnarfirði þessa nótt og því þurfti ekki að rýma íbúðarhús, sem eru þarna í nágrenninu. Það torveldaði eldsupptakarannsókn lögreglu að sá hluti húsnæðisins, þar sem eldurinn kom upp, var albrunninn og mikið af braki var fjarlægt á meðan á slökkvistarfi stóð. Ekki var því á ummerkjum að sjá hvað olli eldsupptökum. Þrátt fyrir tjónið slasaðist enginn og það er alltaf fyrir mestu. Nokkrum mánuðum seinna, að næturlagi undir lok október, fór því miður ekki svo vel þegar eldur kviknaði í kjallaraíbúð í Mávahlíð í Reykjavík. Þrír voru innandyra og komst einn þeirra sjálfur út úr íbúðinni. Hinir, karl og kona á þrítugsaldri, slösuðust lífshættulega í brunanum. Eldurinn kviknaði í potti á eldavélarhellu.

Eldavélarhellur komu við sögu í fleiri málum, en í byrjun febrúar kviknaði eldur út frá heitri hellu á eldavél í leikskóla í Árbænum. Fljótt og vel gekk að ráða niðurlögum eldsins, en rúmlega 50 börn og starfsmenn voru í húsinu þegar hann kom upp. Viðbragðsáætlun leikskólans var strax virkjuð og vel gekk að koma öllum út. Reyndar voru börnin misvel búin, en nágrannar voru fljótir að bjóða fram aðstoð sína og skutu skjólshúsi yfir þau. Börnin voru síðan færð í safnaðarheimili Árbæjarkirkju og sótt þangað af forráðamönnum. Engan sakaði, en dagurinn líður þeim og starfsmönnum leikskólans væntanlega seint úr minni. Þótt gáleysi hafi iðulega verið um að kenna þegar brunar voru annars vegar var svo ekki í öllum tilvikum. Snemma vors kviknaði í skólabyggingu í Breiðholti og þar var niðurstaða lögreglu að eldsupptök voru íkveikja af mannavöldum. Um mikið tjón var að ræða, en athyglin beindist fljótlega að ungum gerendum. Málið var upplýst, en þeim sem áttu hlut að máli var ekki gerð refsing enda voru þeir ósakhæfir sökum ungs aldurs.

Mun oftar var leitað að piltum en stúlkum og var því alveg öfugt farið miðað við árið á undan. Samtals komu í kringum sjötíu einstaklingar við sögu í málunum, en lítill munur var á kynjunum í þessum efnum. Að sumum þeirra var leitað oftar en einu sinni, jafnvel margítrekað. Þótt leitirnar færu jafnan ekki hátt þurfti þó í einstaka tilvikum að leita aðstoðar björgunarsveita við þær. Embættið hefur jafnframt gripið til þess ráðs að auglýsa eftir þeim í fjölmiðlum, en ekki kom þó til þess á árinu. Leitað var að ungmenna alla mánuði ársins og stundum nær daglega. Flestar leitarbeiðnir bárust í maí, eða 25, og fæstar í júlí, eða 11. Fjóra mánuði ársins voru leitarbeiðnirnar fleiri en 20 og segir það sitthvað um fjölda ungmenna í vanda. Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu hefur lagt mikla áherslu á málefni þeirra undanfarin ár og var full ástæða til eins og dæmin sanna. Einn lögreglumaður hefur helgað sig leitarstarfinu, en notið aðstoðar annarra þegar við á, og hefur sá haft meira en nóg að gera við að sinna þessu mikilvæga verkefni.

Þótt ungmennin finnist og sé komið í viðeigandi úrræði er vandræðum þeirra ekki þar með endilega lokið. Beina brautin reynist mörgum erfið og grátlega margir falla aftur í sama farið með tilheyrandi vímuefnaneyslu. Á árinu leitaði lögreglan aftur að stúlku sem hafði margoft komið við sögu hennar í slíkum málum, en náð sér ágætlega á strik í talsverðan tíma. Þegar stúlkan fannst var hún því miður komin í sama farið og áður. Í árslok var enn fremur á borði lögreglunnar mál pilts, sem hún hafði ítrekað leitað uppi á árinu. Þá var hann kominn til útlanda, en hafði stungið þar af frá forráðamönnum sínum. Hann fannst um sólarhring síðar og hafði þá ratað í mikil vandræði. Við 18 ára aldur hættir slíkum afskiptum lögreglunnar af ungmennum, en málafjöldinn er áfram í hundraðatali. Ný andlit taka við af þeim gömlu, en árið 2019 var leitað að 36 ungmennum sem höfðu ekki áður komið við sögu hjá embættinu.

Hjá embættinu er til staðar jafnréttisáætlun, sem gildir fyrir tímabilið 2019-2022, og eftir henni var unnið. Þróunin stefnir því í rétta átt og árið 2019 voru áfram stigin stór skref í átt að auknu jafnrétti og bættum kynjahlutföllum. Sá merki áfangi náðist á árinu að hlutfall starfandi lögreglukvenna hjá embættinu fór í 30,5%. Í lögregluliðinu voru þá 97 konur og 221 karl. Það er ekki síður athyglisvert í ljósi þess að í löggæsluáætlun stjórnvalda, sem gildir fyrir tímabilið 2019-2023, er stefnt að því að hlutfall kvenna á meðal lögreglumanna nái 30% á landsvísu fyrir árið 2023. Þótt Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu hafi náð góðum árangri í þessum efnum á tiltölulega stuttum tíma þá vill hún gera enn betur. Það gildir ekki síst um stjórnunar- og áhrifastöður innan embættisins, en stefnt er að hærra hlutfalli lögreglukvenna á þeim vettvangi. Þar hefur líka miðað í rétta átt, en betur má ef duga skal. Jafnréttisáætlunin var endurskoðuð í árslok og aðgerðaráætlun hennar uppfærð.

Unnið var á fleiri sviðum jafnréttismála og þar bar hæst jafnlaunavottun, sem vinnur gegn kynbundnum launamun. Jafnlaunavottun á að tryggja að konur og karlar fái jöfn laun og njóti sömu kjara fyrir sömu eða jafnverðmæt störf. Vottunin felur í sér að Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu tileinkar sér ákveðið vinnulag við launavinnslu og launaákvarðanir, sem byggir á fyrirfram ákveðnum staðli. Gerð var forúttekt jafnlaunavottunar hjá embættinu seint á árinu og reyndust flestir þættir hennar vera í góðu lagi og án athugasemda. Að síðustu má nefna Jafnréttisvísi, verkefni sem unnið var með Capacent, og snýst um stefnumótun og vitundarvakningu í jafnréttismálum. Í því felst að meta stöðu jafnréttismála út frá ítarlegri greiningarvinnu. Enn fremur að koma á breytingaverkefnum til að bæta stöðu jafnréttismála og innleiða þau. Síðla árs voru haldnir vinnufundir vegna þessa með starfsfólki embættisins þar sem unnið var að úrbótahugmyndum.

Karlar eiga oftar hlut að máli og þá frekar þeir yngri en eldri. Ekkert er þó algilt í þessum efnum og jafnvel eldri borgarar komast í kast við lögin, þótt ekki séu þeir daglegir gestir hjá lögreglunni. Á seinni hluta ársins vöknuðu grunsemdir um refisverða háttsemi karls og konu, sem bæði voru á áttræðisaldri, og voru þau handtekin í umdæminu í október. Uppi var rökstuddur grunur um aðkomu þeirra að peningaþvætti og broti á lögum um útlendinga og voru bæði úrskurðuð í gæsluvarðhald að kröfu embættisins. Jafnframt var grunur um að karlinn og konan, sem bæði voru erlendir ríkisborgarar, tengdust smygli á fólki og Ísland hafi verið viðkomustaður á þeirri leið. Framkvæmd var húsleit að undangengnum dómsúrskurði á dvalarstað þeirra á höfuðborgarsvæðinu, en þar var m.a. lagt hald á verulega fjármuni.

Svokallað Spice, efni sem telst til nýmyndaðra kannabínóíða, fannst í rafrettum hjá unglingum á höfuðborgarsvæðinu á seinni hluta ársins. Þetta var mikið áhyggjuefni og því vakti embættið athygli á málinu og hvatti forráðmenn barna og unglinga til að vera á varðbergi. Efnið er nánast lyktarlaust, en á meðal skammtímaáhrifa þess eru mikil gleði og ánægja. Aukinn hjartsláttur, hár blóðþrýstingur, ofskynjanir, ofsóknaræði, kvíðaköst og árásargirni eru hins vegar á meðal alvarlegra aukaverkana af notkun efnisins. Um haustið höfðu fjölmiðlar fjallað um Spice og greindu frá notkun þess á meðal fanga á Litla-Hrauni, en talið er að efnið hafi verið nokkuð lengi að berast hingað. Full ástæða var samt til að hafa áhyggjur af þróun mála, en notkun efnisins var mikið vandamál annars staðar, t.d. á Bretlandi. Það var hegðun unglinganna sem leiddi til afskipta af þeim í umdæmi Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu og var lagt hald á rafrettur. Veipvökvinn úr þeim var rannsakaður á rannsóknarstofu Háskóla Íslands í lyfja- og eiturefnafræði og reyndist hann innhalda Spice, auk nikótíns. Málið var unnið í samráði við barnaverndaryfirvöld.

Vond veður eru engin nýlunda á Ísland enda hafa landsmenn mátt búa við illviðri svo lengi sem elstu menn muna. Þau skella á með reglulegu millibili og þá er vissara að vera vel undirbúinn og koma hlutum í skjól sem geta auðveldlega fokið, t.d. trampólínum og garðhúsgögnum svo fátt eitt sé nefnt. Það er hins vegar harla óvenjulegt að gefin sé út appelsínugul veðurviðvörun fyrir umdæmið þegar óveður er í aðsigi. Sú var þó raunin skömmu fyrir jól, en þá brast á mikið óveður á landinu öllu. Íbúar á höfuðborgarsvæðinu máttu þó hrósa happi þegar upp var staðið því veðrið, sem var sannarlega mjög vont, var þó sýnu verra annars staðar á landinu. Aðgerðastjórn höfuðborgarsvæðisins var virkjuð þennan dag, en svo er ávallt gert þegar mikið liggur við. Á það bæði við um þegar alvarlegir atburðir kunna að vera yfirvofandi eða hafa þegar átt sér stað. Annars var veðrið í umdæminu á köflum með leiðinlegasta móti og lék íbúana stundum grátt á árinu. Lögreglumenn sinntu mörgum útköllum vegna þessa og þá gaf embættið út ófáar veðurviðvaranir í miðlum sínum.

Nú á dögum kjósa flestir að nota heimabankann þegar greiðslur reikninga eru annars vegar og þannig spara sér tíma sem annars færi í útréttingar. Þetta er þó ekki algilt, en í apríl kom á lögreglustöðina á Hverfisgötu í Reykjavík ökumaður sem hafði verið staðinn að hraðakstri. Sá vildi gera hreint fyrir sínum dyrum og borga sektina umbúðalaust. Hann var með reiðufé meðferðis og mikið af því. Hraðasektir eru þó sjaldnast borgaðar með brosi á vör og það getur jafnvel verið þungt hljóðið í fólki þegar það kemur þessara erinda á lögreglustöð. Töluverð þyngsli áttu líka við í þessu tilviki, en samt í annarri merkingu orðanna, því að smámyntin, sem maðurinn bar í hús, og var notuð til að borga sektina, vó mörg kíló. Þótt embættinu, rétt eins og öðrum stofnunum, beri ekki skylda til að taka á móti smámynt var það engu að síður gert, en síðan fóru starfsmenn þess með peningana í talningavél í næsta banka. Upphæðin reyndist duga fyrir hraðasektinni og rúmlega það, en mismunurinn var auðvitað lagður samviskulega inn á reikning ökumannsins.

Íslendingar eru ýmsu vanir þegar erlendar poppstjörnur eru annars vegar enda hafa ófáir úr þeirra röðum haldið tónleika hérlendis. Englendingurinn Ed Sheeran bættist í þann hóp eftir verslunarmannahelgina, en um sannkallaða risatónleika var að ræða. Um 50 þúsund manns mættu á Laugardalsvöll og hlýddu á goðið, sem bauð upp á tvenna tónleika aðra helgina í ágúst. Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu stóð vaktina báða tónleikadagana og hafði uppi töluverðan viðbúnað. Loka þurfti nokkrum götum vegna tónleikanna, m.a. Suðurlandsbraut sem var lokuð fyrir umferð báða dagana frá því síðdegis. Einnig var gefið út bann við því að fljúga drónum á tónleikasvæðinu og í nágrenni þess og gilti það frá hádegi á laugardegi til miðnættis á sunnudagskvöld. Báðir tónleikarnir heppnuðust svo einstaklega vel og engin teljandi vandamál komu upp meðan á þeim stóð. Tónleikagestir voru til mikillar fyrirmyndar og samstarf lögreglunnar og þeirra sem komu að skipulagningu viðburðarins var enn fremur mjög gott.

Þar leika samfélagsmiðlar stórt hlutverk og það hefur embættið nýtt sér óspart, en nýjasta viðbótin í þeim efnum var Instagramsíðan Samfélagslöggur, sem var farið af stað með á fyrri hluta ársins. Henni stýrðu þrír reyndir lögreglumenn, en vilji þeirra var að færa lögregluna nær samfélaginu og styrkja tengsl hennar við ungt fólk sérstaklega. Tveir þessara lögreglumanna störfuðu á lögreglustöðinni í Kópavogi og sá þriðji var fulltrúi embættisins í samstarfs- og þróunarverkefni þess með Hafnarfjarðarbæ, sem lesa má um annars staðar í ársskýrslunni. Tilgangurinn með Instagramsíðunni var ekki síst að miðla áhugaverðu efni sem varð á vegi þremenninganna. Þar var af nógu að taka enda er enginn dagur eins í lífi lögreglumannsins. Þessu til viðbótar hafa tveir aðrir lögreglumenn í Reykjavík, annar á lögreglustöðinni á Hverfisgötu og hinn á Vínlandsleið, verið með sérstakar fésbókarsíður til að eiga samskipti við fólk í ákveðnum hverfum. Það hefur sömuleiðis gefið góða raun.

Um fésbókarsíðu embættisins þarf ekki að hafa sérstaklega mörg orð, en velflestir þekkja til hennar. Síðunni hefur verið haldið úti í um níu ár, en ákveðið var að setja hana í loftið í árslok 2010. Um það voru skiptar skoðanir og sitt sýndist hverjum um þetta framtak lögreglunnar á þeim tíma. Efasemdarmönnum fækkaði þó með árunum og nú þykir sjálfsagt að lögreglan sé þátttakandi á þessum vettvangi. Fylgjendum Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu á fésbókinni hefur fjölgað mikið í gegnum tíðina, en í árslok höfðu um 90 þúsund manns líkað við síðu embættisins. Fáir sáu þróunina fyrir í upphafi, en fjölda fylgjenda merkir væntanlega að embættið er að gera eitthvað rétt á þessum vettvangi og ætlunin er að halda því áfram. Þess má enn fremur geta að árið 2019 bárust Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu um 25 þúsund einkaskilaboð í gegnum fésbókarsíðu embættisins og segir það sína sögu. Þeim er jafnað svarað innan fjögurra klukkustunda af starfsmönnum embættisins og starfsmönnum fjarskiptamiðstöðvar ríkislögreglustjóra.

Við sérstakar aðstæður er haldið úti vakt á fésbókarsíðunni, t.d. ef óveður geisar í umdæminu líkt og gerðist í árslok. Þá er mikilvægt að geta komið skilaboðum hratt og örugglega til almennings, en við þær aðstæður hefur fésbókarsíðan margsannað gildi sitt. Miðillinn hefur líka reynst mjög vel við leit að fólki, en upplýsingar frá almenningi koma lögreglu iðulega á sporið í slíkum málum sem öðrum. Mikilvægt er þó að undirstrika að sé óskað eftir skjótri aðstoð lögreglu skal hins vegar ávallt hringja í 112, en það vill stundum gleymast. Að síðustu má geta þess að Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu lætur líka til sín taka á öðrum samfélagsmiðlum. Hún er einnig á Instagram, til viðbótar fyrrnefndum Samfélagslöggum, en þar eru fylgjendur lögreglunnar um tvöfalt fleiri heldur en á fésbókinni. Embættið er sömuleiðis á Twitter og hefur í allnokkur skipti haldið úti svokölluðu Löggutísti í samstarfi við önnur lögregluembætti.

Þegar spurt var um miðborgina sérstaklega sagðist um helmingur íbúa í umdæminu telja sig örugga eina á gangi þar eftir að myrkur er skollið á, eða eftir miðnætti um helgar. Þetta er sömuleiðis svipað hlutfall og í könnunum síðustu ára, en Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu lætur framkvæma þær árlega og hefur svo verið gert í allmörg ár. Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands sá um framkvæmdina, en viðhorfskönnunin árið 2019 fór fram um mitt sumar. Úrtakið náði til 2.000 manns og var svarhlutfallið tæplega 55%, en stuðst var við netpanel eins og jafnan áður. Niðurstöðurnar gefa embættinu mikilvægar vísbendingar um það sem vel gengur og líka það sem þarf mögulega að bæta í starfseminni. Áhugavert var að sjá mismunandi viðhorf eftir aldri og kyni, sem var mjög greinilegt við ákveðnum spurningum. Áhyggjur af brotum voru t.d. minnstar hjá ungu fólki á aldrinum 26-35 ára.

Innbrot voru þau brot sem flestir töldu vera mesta vandamálið í sínu hverfi, en þjófnaðir og eignaspjöll voru líka nefnd til sögunnar. Meirihluti svarenda upplifði aðstæður á einhverjum tímapunkti þannig að þeir töldu líklegt að þeir yrðu fyrir afbroti. Hátt í fimmtungur kvenna, eða 18%, tiltók kynferðisbrot, sem það brot sem þær höfðu mestar áhyggjur að verða fyrir. Hjá körlunum nefndu hins vegar 1% kynferðisbrot. Um þriðjungur þátttakenda hafði orðið fyrir afbroti og vísuðu flestir til eignaspjalla. Þar á eftir voru nefndir þjófnaðir og innbrot. Marktækur munur var eftir búsetu svarenda, en Garðbæingar höfðu mestar áhyggjur af innbrotum á meðan Kópavogsbúar sögðu umferðarlagabrotin vera helsta vandamálið í þeirra heimabæ. Árbæingar og Breiðhyltingar nefndu hins vegar eignaspjöll sem aðal vandamálið á þeirra slóðum. Frekari upplýsingar um viðhorfskönnunina er að finna á lögregluvefnum.

Tilkynning um skothvelli við hús í hverfinu barst snemma um morguninn og fór lögreglan þegar á vettvang, en skothvellirnir voru þagnaðir þegar þangað var komið. Tveir, sem voru í íbúð í húsinu, voru handteknir og sömuleiðis tveir aðrir sem voru þar utandyra. Lögreglan lagði hald á skotvopn sem fannst í húsinu, auk nokkurra skothylkja sem fundust á vettvangi. Þá lá enn fremur fyrir að byssukúlur höfnuðu í tveimur bifreiðum sem stóðu fyrir utan húsið. Af þessu var ljóst að mikil hætta var á ferðum og þótti mikil mildi að enginn skyldi slasast þegar þetta átti sér stað. Rannsókn málsins leiddi fljótt í ljós að fjórmenningarnir áttu mismikinn hlut að máli, en einn þeirra var úrskurðaður í gæsluvarðhald á grundvelli rannsóknarhagsmuna. Því miður var þetta ekki eina útkallið sem lögreglan brást við þar sem skotvopn komu við sögu.

Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu og Landspítalinn unnu Media Management verðlaunin, sem voru afhent í september. Það var sameiginlegt verkefni stofnananna, þar sem notast var við Digital Asset Management lausn, sem færði þeim verðlaunin, en verkefnið sneri að vörslu og dreifingu viðkvæmra gagna þar sem þurfti bæði að tryggja öryggi þeirra og aðgengi skilgreindra notenda með skilvísum og fljótlegum hætti. Viðkvæmu gögnin sem vísað er til eru myndir sendar frá Neyðarmóttökunni til tæknideildar lögreglu, auk mynda sem tæknideild sendir réttarmeinafræðingum spítalans og öfugt. Öll varsla þessara mynda var nú með miklu öruggari hætti en áður, auk þess sem verkefnið leiddi líka til tímasparnaðar og hagræðingar. Það var Þekking, samstarfsaðili FotoWare á Íslandi, sem vann að verkefninu með Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu og Landspítalanum.

Samstarf lögregluliða, sem og samstarf þeirra við aðrar stofnanir er mikilvægt og færist í vöxt ef eitthvað er. Dæmi um þetta mátti sjá snemma í febrúar þegar Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu framkvæmdi átta húsleitir í umdæminu, m.a. á skemmtistað í miðborginni, vegna grunsemda hennar um umfangsmikla brotastarfsemi. Lagt var hald á gögn, búnað og fjármuni, en öll málin tengdust. Höfð voru afskipti af tuttugu og sex einstaklingum og voru tíu þeirra færðir á lögreglustöð til yfirheyrslu, en síðan sleppt úr haldi að henni lokinni. Fjöldi lögreglumanna og starfsmanna frá embætti skattrannsóknarstjóra tók þátt í aðgerðunum og gengu þær vel fyrir sig. Rannsókn lögreglu var unnin í samvinnu við embætti skattrannsóknarstjóra.

Óhætt er að segja að embættinu berist beiðnir og fyrirspurnir um nánast allt á milli himins og jarðar. Sumum er hægt að verða við, en öðrum ekki eins og gengur. Ein af þeim óvenjulegri rataði á borð Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu seint í nóvember, en þá hafði erlendur karlmaður á biðilsbuxunum, sem hér var á stuttu ferðalagi með kærustunni, samband og óskaði aðstoðar lögreglunnar við að bera upp bónorðið. Hugmynd ferðamannsins var ekki alveg fullmótuð, en hann vildi þó enda í fangageymslunni og biðja þar sinnar heittelskuðu. Ekki kom þó til þess að hugmyndin væri fullunnin í samráði við lögregluna, því eftir efnislega meðferð var beiðninni hafnað hjá embættinu þótt um margt væri hún áhugaverð. Um ástæður neitunarinnar þarf kannski ekki að hafa mörg orð, en aðstæður í fangageymslunni eru sjaldan eða aldrei rómantískar og starfsemin þar jafnan viðkvæm svo aðeins það sé nefnt til sögunnar.

Að venju voru viðhöfð mótmæli í umdæminu af ýmsum ástæðum og fóru þau jafnan mjög vel fram á árinu. Undantekning varð þó á því í mars þegar hælisleitendur og stuðningsfólk þeirra skipulögðu mótmæli á Austurvelli. Það var gert án þess að sækja um leyfi, eins og venjan er, og ekki bætti úr skák að mótmælendur settu upp tjöld og mynduðu skjaldborg um þau. Lögreglan, sem hafði venjubundinn viðbúnað við Alþingishúsið, gerði mótmælendum grein fyrir því að þeir gætu ekki tjaldað á Austurvelli án leyfis. Svo fór að lögreglumenn tóku tjöldin og kom þá til stympinga. Lögreglan lagði jafnframt hald á pappaspjöld og vörubretti á vettvangi enda taldi hún að verið væri að hlaða í bálköst. Við það þurftu lögreglumenn að beita afli og var þá sparkað í einn þeirra og ráðist á annan. Hluti mótmælenda gerði enn fremur aðsúg að lögreglunni og var þá piparúða beitt. Beiting hans var metið vægasta stig valdbeitingar, en litið var svo á að verið væri að ráðast á lögregluna við skyldustörf. Þrátt fyrir atganginn hlaut enginn alvarleg meiðsli af.

Í Bæjarhrauni í Hafnarfirði er starfrækt móttaka fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd. Hún var opnuð árið 2017 og var þá gerður samstarfssamningur um starfsemina á milli Útlendingastofnunar og lögregluliðanna á höfuðborgarsvæðinu og Suðurnesjum. Strax var ljóst að full þörf var fyrir móttökuna, en þangað hafa margir komið og sótt um alþjóðlega vernd á undanförnum árum. Starfsemin þar gekk vel á árinu 2019, en í nógu var að snúast fyrir lögreglumennina í Bæjarhrauni. Umsóknir um alþjóðlega vernd voru um 850 og fjölgaði þeim á milli ára. Flestar umsóknir bárust frá ríkisborgurum Venesúela og Íraks, en umsækjendur voru annars frá um 70 löndum. Karlar voru um helmingi fleiri í hópi umsækjenda heldur en konur, sem samanstóð líka af rúmlega 200 börnum, en fjögur þeirra voru fylgdarlaus.

Um árabil hefur Gallup kannað traust til stofnana í þjóðfélaginu, en þar hefur traust almennings til lögreglunnar jafnan verið mikið. Svo var líka árið 2019, en í Þjóðarpúlsi Gallup í mars mátti lesa að 83% landsmanna báru mikið traust til lögreglunnar. Það voru ánægjulegar niðurstöður, en traustið var ívið meira en árið á undan þegar sambærileg könnun var framkvæmd. Traust er ekki sjálfgefið og allra síst fyrir lögregluna, sem er flesta daga að fást við mjög erfið og krefjandi verkefni og viðbúið að ekki líki öllum afskipti hennar eða framganga. Lögreglan leyfði sér þó að líta svo á að hún væri að gera margt rétt og að áðurnefndar niðurstöður endurspegluðu það.